اثرات کلشی سین بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و سیتوژنتیکی زرین گیاه (dracocephalum kotschyi boiss.)

زرین گیاه با نام علمی dracocephalum kotschyi boiss گیاهی علفی و اندمیک ایران از خانواده نعناع است. تحقیقات اخیر دارویی مشخص نموده که فلاونوئیدهای متوکسی موجود در قسمت های مختلف گیاه خاصیت ضد سرطانی دارد. برداشت بی رویه گیاه از رویشگاه های طبیعی و مناطق پراکنش محدود گیاه از مهمترین دلایلی هستند که چرا گیاه در فهرست گیاهان در معرض انقراض قرار گرفته است. القای پلی پلوئیدی یک ابزار مهم در اصلاح گیاهان به شمار می رود. افزایش سطوح پلوئیدی یکی از روشهای تغییر وضعیت ژنتیکی گیاه است که روی ویژگی های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه تاثیر گذار است. این مطالعه، یک روش موفق برای القای تتراپلوئیدی dracocephalum kotschyi boiss. به وسیله تیمار کشی سین از گیاهان دیپلوئید بود. تیمار مریستم انتهایی به روش خیساندن در مرحله دو و چهار برگی گیاه استفاده شد. کلشی سین در غلظت های 0، 05/0، 1/0، 2/0 و 5/0 درصد در هر یک از این مراحل به کار گرفته شد. در گیاهان تیمار شده با غلظت های 05/0 و 5/0 درصد میزان گیاهان تتراپلوئید بیش از 8 درصد توسط فلوسایتومتری تعیین شد. بررسی های مورفولوژیکی و شاخص های روزنه ای نتایج فلوسایتومتری را تایید کرد. مطالعات سیتولوژیکی افزایش تعداد کروموزوم از سطح دیپلوئید (2n=2x=20) به تتراپلوئیدی (2n=4x=40) اثبات کرد. از مجموع 165 دانهال بازمانده، 27/7 درصد تتراپلوئید، 3/13 درصد میکسوپلوئید و بقیه دیپلوئید بودند. در گیاهان تتراپلوئید روزنه ها به طور قابل توجهی بزرگتر و شاخص روزنه بیشتر از گیاهان دیپلوئید بود. همبستگی منفی و معنی داری بین اندازه روزنه و ارتفاع گیاه، تعداد برگ و تعداد شاخه های جانبی بدست آمد. محتوای کل فلاونوئید در گیاهان دیپلوئید 28/1583 و در گیاهان تتراپلوئید 07/1890 میکروگرم بر گرم وزن خشک بود. با توجه به نتایج به نظر می رسد تیمار 5/0درصد کلشی سین می تواند به عنوان یک تیمار موثر در القای پلی پلوئیدی در d. kotschyi باشد.